Follow me on Twitter

donderdag 20 december 2012

Shame (2011) – Indringend portret van een seksverslaafde

Shame (2011) – Indringend portret van een seksverslaafde

Orgasmes. En veel. Steve McQueens Shame is een van de meer gewaagde films van het afgelopen jaar. We zijn getuige van hoe Brandons (Michael Fassbender) leven, dat volledig in dienst staat van zijn seksverslaving, verstoord wordt door de komst van zijn zus Sissy (Carey Mulligan).



Obsessief van orgasme tot orgasme
Shame opent met een shot van Fassbender die in bed naar het plafond ligt te staren. Het is niet direct duidelijk wat er in hem omgaat. Is hij depressief? Maakt hij zich zorgen? Of denkt hij wellicht aan niets specifieks…? Hierop volgt al snel een montage van wat er zoal wél in hem omgaat. We zien hoe hij flirt in de trein met een vreemde, een hoertje ontvangt en naakt door huis loopt terwijl hij de belpogingen van zijn zus negeert en het antwoordapparaat laat opnemen. Brandon gaat van orgasme naar orgasme zonder dat hij hier direct genot aan lijkt te beleven. Sterker nog, we zien hem later in het verhaal klaarkomen met een blik van intense pijn, woede en afschuw. Seksuele bevrediging en genot zijn niet wat hij nastreeft en beleeft met zijn seksuele escapades. Weinig mensen zijn vies van seks, maar Brandons gedrag lijkt eerder hyperseksueel, een vorm van een obsessief-compulsieve stoornis (OCD).

Sissy’s persoonlijkheid lijkt het tegenovergestelde van Brandons georganiseerde, koele karakter. Waar hij vaak amper emotie toont en niet lijkt te weten wat empathie of warmte tussen twee mensen inhoudt, is zij juist wanhopig op zoek naar tederheid en bevestiging. Wanneer zij bij hem intrekt, wordt duidelijk dat zij in hun verleden een trauma hebben beleefd dat hen beide op verschillende wijze affecteert. We leren in de film nooit wat dit is (misbruik lijkt voor de hand liggend), maar wel dat het een stempel op hun persoonlijkheden heeft gedrukt dat tot op de dag van vandaag voortduurt. Sissy is de katalysator die Brandons zorgvuldig georkestreerde leven uit balans brengt, met gevolgen.

Jeroen - Shame - Brandon

De rustige stijl van Steve McQueen
Regisseur Steve McQueen liet met Hunger (2008) al zien dat hij een filmmaker is om in de gaten te houden. Met Shame bewijst hij andermaal een regisseur te zijn met een duidelijke visuele gave, in de ingetogen zin van het woord. Het tempo van de film ligt erg laag, wat McQueen mooi ondersteunt door zijn shots voort te laten duren en de camera te laten blijven hangen op bijvoorbeeld het gezicht van Fassbender. Behalve de rust die de shots en montage zelf uitstralen, is de structuur van de film zelf in zekere mate ook symmetrisch, waarbij het einde van de film de openingsshots spiegelt. De muziek bestaat uit mooie, maar soms enigszins droevig stemmende instrumentale begeleiding van Harry Escott, Bach, jazzy nummers van John Coltrane en Chet Baker, maar ook Blondie valt te horen. Al met al is dit een soundtrack die de film goed ondersteund.

Spellbinding Fassbender
Michael Fassbender geeft een van de beste performances van het jaar, zo niet zijn carrière, en dat zegt veel. Dit is een rol die weinig acteurs aan zouden hebben gedurfd. Al sinds Band of Brothers (2001) is zijn ster rijzende terwijl hij grote films als X-men: First Class afwisselt met kleinere projecten als Fish Tank. Met de rol van Brandon zet hij echter een voorlopige kroon op zijn werk, waarbij hij een wereld van pijn en woede toont, versluierd achter een schijnbaar emotieloze blik. Af en toe wordt de sluier eventjes opgelicht en krijgen we een flard te zien van hoe hij zelf de compulsieve neigingen die zijn leven bepalen, en pijn daarvan, ervaart. De Golden Globe dit jaar ging echter naar Clooney voor The Descendants, wat wellicht ook iets met het controversiële karakter van Shame te maken zou kunnen hebben. Het Oscarcomité durfde hem niet eens te nomineren. Mulligan acteert eveneens goed, zoals we van haar gewend zijn.



Een piemel!
Wat de controverse betreft, full frontal male nudity is hier sinds Verhoeven en Rutger Hauer niet verrassend meer, maar in Amerika is dat anders. Daar heeft het iets meer impact wanneer een acteur als Fassbender meerdere keren met zijn zwabberende Schlong door het beeld kuiert om daarna eens uitgebreid te gaan staan plassen. Ook Mulligan bedekt zich niet wanneer haar broer plotseling binnen komt. Hij kijkt niet opzij en Shame is er de film niet naar om de camera wel weg te draaien.

Shame is een ontzettend sterk staaltje filmmaken en karakterstudie, maar tegelijkertijd niet plezierig om naar te kijken op de wijze zoals dat bij andere films het geval is. Je voelt de leegte van Brandons leven en de pijn die hij heeft. Ondanks het onderwerp is de uitvoering dermate stijlvol en Fassbenders performance zó sterk, dat ik Shame simpelweg niet af kan raden, uitgezonderd voor personen die weten dat ze het geduld voor een langzamere film niet op kunnen brengen...

eerder verschenen op Nadelunch.com

8/10

Geen opmerkingen:

Een reactie posten