Wanneer Ebert precies op mijn pad in en in mijn systeem kwam zou ik niet eens meer kunnen zeggen, maar na het zien van een film en het vormen van een oordeel was Eberts review erop naslaan een vaste traditie geworden die ik tot de dag van vandaag in stand houd. Eerst met mijn wederhelft een oordeel vormen en daarna samen Ebert lezen, om vervolgens zijn review samen te bespreken. Heel af en toe was die niet zo sterk, maar over het algemeen zijn we allebei erg onder de indruk van zijn manier van schrijven. Ik was het zeker niet altijd met hem eens, maar zijn passie voor film en argumenten waren altijd de moeite waard om te lezen. Wat de belangrijke zaken des levens betreft, over het wezen van cinema, kunst, het leven, wetenschap/religie, was ik positief verrast over de nuance en diepgang die deze criticus aan de dag legde. Goed je wint niet zomaar een Pulitzer, maar toch.
Life Itself lijkt misschien een film waar een klein publiek voor is. Niet iedereen kent Ebert en zelfs onder de mensen die hem wel kennen zit wellicht niet iedereen te wachten op een documentaire over het leven van een filmcriticus. Dat zou jammer zijn, want Life Itself stijgt op een hoop fronten boven zijn ogenschijnlijke onderwerp (Ebert) uit. Eberts leven mag dan de kapstok zijn, maar de film is zoveel meer dan een rechtlijnige documentaire over diens leven. Steve James is niet geïnteresseerd in het en-toen-en-toen-verhaal. Hoewel we een goede indruk krijgen van Eberts carrière, zijn dit niet de zaken die je bijblijven.
Passie voor film, voor elkaar, voor het leven... Rivaliteit en vriendschap. Ziekte, doorzettingsvermogen, revalidatie en acceptatie. Het zijn de grotere (soms zware) thema's en vooral de manier waarop deze behandeld worden die Life Itself ver boven een standaard biografische documentaire uittillen. "Time is slipping through our fingers... like a long silk scarf". Uit zijn context gerukt maakt zo'n zin niet half de indruk die het in de documentaire maakt, maar James' film is naast een film over Ebert minstens evenveel een film over het leven zelf... En een keur van zaken waar we in dat leven mee te maken kunnen krijgen. Dit klinkt misschien abstract en zwaar op de hand, 'het is maar een film'... Dat is waar... En in dit geval, toch ook weer niet... De titel dekt hier wel degelijk de lading...
Wat Ebert en de film zelf betreft, ondanks een lichtelijk slepend middenstuk, wordt een sterk portret van een bijzonder mens neergezet. Het risico tot hagiografie licht al snel op de loer, maar James weet dit te balanceren door ook ruimte te laten voor wat opmerkingen over de minder positieve kanten van Eberts karakter. Toch, wanneer filmmakers als Herzog vertellen over wat Ebert voor ze betekende, of een bijna tot tranen geroerde Scorsese vertelt over wat hij (niet alleen carrière technisch!) aan Ebert te danken heeft, dan overheerst dat de anekdotes van huftergedrag.
Er is een mooie balans tussen talking heads, archiefbeelden en 'het nu van 2013' wanneer James bij Chaz en Ebert in het ziekenhuis is. Het groteske aangezicht van Ebert in de ziekenhuisscènes, overgehouden aan ettelijke operaties in de strijd tegen kanker zal voor sommigen een bevreemdende ervaring zijn. Met een hangende onderkaak is er van zijn mimiek weinig meer overgebleven dan een verwrongen, bizarre glimlach. Terwijl hij spreekt via zijn laptop, zorgen zijn doorzettingsvermogen en goede humeur er echter voor dat je daar eigenlijk niet eens zo op let, al is het op sommige momenten best zwaar wanneer je door zijn open mond zo op zijn borstkas kijkt. Ebert geeft ons een eerlijke blik op zijn worsteling met de medische problemen waar hij zijn laatste jaren mee te kampen had. Het is niet altijd fijn om te zien, maar dwingt wel een zeker respect af. Dit is wie ik ben, en wat ik momenteel doormaak...
Goede muziek, een knappe montage, uitstekende research en een bijzonder knappe voice-over van Stephen Stanton voor de autobiografische quotes uit Eberts memoires (ik dacht even dat het Ebert zelf was), maken van Life Itself een gelikte documentaire die absoluut een groter publiek verdient dan wat hij uiteindelijk krijgen zal. Mijn initiële waardering was een 8,5, maar na de tweede helft van de film deze morgen nogmaals te hebben gekeken en wederom behoorlijk geraakt te zijn, is voor mij een 9 toch echt op zijn plaats. Life Itself bleef nog lang door mijn hoofd gaan, lang nadat het scherm weer zwart was geworden.
Voor filmliefhebbers eigenlijk verplichte kost, maar ook mensen die minder affiniteit hebben met Ebert, filmkritiek of filmgeschiedenis zouden nog wel eens positief verrast kunnen worden door Life Itself. Schitterend.
9/10
Geen opmerkingen:
Een reactie posten